Konut dokunulmazlığının ihlali suçu Türk Ceza Kanunu’nun Hürriyete Karşı Suçlar başlığı altındaki 116. Maddesinde düzenlenmiştir. Kanun koyucu bu suç tipini düzenleyerek kişilerin güvenlik hakkını, mülkiyet hakkını ve hürriyet hakkını korumayı hedeflemiştir.
Konut Dokunulmazlığı Nedir?
Bir kimsenin konutuna veya konutunun eklentilerine rızası dışında girmek veya rızası ile girip rızasına aykırı olarak konuttan veya eklentilerinden çıkmamak konut dokunulmazlığının ihlali suçunu oluşturur. Açık bir rızaya gerek duyulmaksızın girilmesi mutat olan yerler dışında kalan işyerleri ve eklentilerine rıza dışı girmek ve çıkmamak da konut dokunulmazlığının ihlali suçunu oluşturur.
Konut Dokunulmazlığının İhlali Suçunun Kapsamı ve Bileşenleri
Konut dokunulmazlığı suçunun faili ve mağduru herkes olabilir. Bilinmelidir ki bu suç birlikte yaşayan aile bireyleri tarafından birbirlerine karşı işlenemez. Hakim tarafından haklarında ayrılık kararı verilmiş eşler birbirlerine karşı bu suçu işleyebilirler.
Bu suçun manevi unsuru kasttır, taksir ile işlenen hali kanunda düzenlenmemiş olup cezaya tabi değildir.
Konut Dokunulmazlığının İhlali Cezası
TCK Madde 116
- Bir kimsenin konutuna, konutunun eklentilerine rızasına aykırı olarak giren veya rıza ile girdikten sonra buradan çıkmayan kişi, mağdurun şikayeti üzerine, altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
- Birinci fıkra kapsamına giren fiillerin, açık bir rızaya gerek duyulmaksızın girilmesi mutat olan yerler dışında kalan işyerleri ve eklentileri hakkında işlenmesi hâlinde, mağdurun şikayeti üzerine altı aydan bir yıla kadar hapis veya adlî para cezasına hükmolunur.
- Evlilik birliğinde aile bireylerinden ya da konutun veya işyerinin birden fazla kişi tarafından ortak kullanılması durumunda, bu kişilerden birinin rızası varsa, yukarıdaki fıkralar hükümleri uygulanmaz. Ancak bunun için rıza açıklamasının meşru bir amaca yönelik olması gerekir.
- Fiilin, cebir veya tehdit kullanılmak suretiyle ya da gece vakti işlenmesi halinde, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.
TCK Madde 119 kapsamında konut dokunulmazlığı suçunun;
- Silahla,
- Kişinin kendisini tanınmayacak bir hale koyması suretiyle, imzasız mektupla veya özel işaretlerle,
- Birden fazla kişi tarafından birlikte,
- Var olan veya var sayılan suç örgütlerinin oluşturdukları korkutucu güçten yararlanılarak,
- Kamu görevinin sağladığı nüfuz kötüye kullanılmak suretiyle işlenmesi halinde verilecek ceza bir kat artırılır.
Konut Dokunulmazlığı İhlali Suçunda Uzlaşma Durumu
Konut dokunulmazlığının ihlali suçu uzlaştırma kapsamında bir suçtur. Mağdurun şikayeti üzerine cumhuriyet savcısı, yeterli şüphe nedenlerinin bulunduğu kanaatinde ise dosyayı uzlaştırma kapsamına dahil eder.
Konut Dokunulmazlığı İhlalinde Ceza Ertelenir ya da Para Cezasına Çevrilir Mi?
Konut dokunulmazlığı suçunun tüm halleri için cezanın ertelenmesi ya da hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilebilir.
Adli para cezası verilmesi kanunda işyeri dokunulmazlığının ihlalinde seçimlik olarak sunulmuştur. Hakim doğrudan adli para cezasına hükmedebilir.
Diğer hallerde ise koşullar sağlanıyorsa hakim hapis cezasının adli para cezasına çevrilmesine hükmedebilir.
Konut Dokunulmazlığı İhlali Suçunda Şikayet Süresi ve Zamanaşımı Durumu
Konut dokunulmazlığı suçunun takip edilebilmesi mağdurun şikayetine bağlıdır. Şikayet süresi, fiilin ve failin öğrenildiği tarihten itibaren 6 aydır.
Kasten insan öldürme suçu için zamanaşımı süresi 25 yıl olarak özel belirlenmişken, konut dokunulmazlığının ihlali suçu için genel dava zamanaşımı süresi olan 8 yıldır.
Konut Dokunulmazlığının İhlali İle İlgili Örnekler
Konut dokunulmazlığının ihlal edildiği durumlar en genel haliyle şu şekilde örneklendirilebilir;
- Birinin izni olmadan evine girmek
- İzniyle evine girilen kişinin evinden çıkmamızı istediğinde çıkmamak
- Mağazaya çalışma saatleri dışında izinsiz girmek,
- Birinin kömürlüğüne, balkonuna, kazan dairesine, ahırına, çitle veya duvarla çevrili bahçesine izinsiz girmek eylemleri konut dokunulmazlığının ihlali suçu oluşturacaktır.
Konut dokunulmazlığım ihlal edildi, tazminat davası açabilir miyim?
Kişinin özel yaşam alanına girilmesi kişide manevi zararlara sebep olabilir, bu nedenle manevi tazminat davası açılabilir. Konut dokunulmazlığının ihlali neticesinde uğranılan maddi zarar varsa maddi tazminat da talep edilebilir.
Eşler arasında konut dokunulmazlığı ihlali söz konusu olur mu?
Birlikte yaşayan aile bireyleri birbirlerine karşı bu suçu işleyemezler. Eşler de birbirlerine karşı bu suçu işleyemezler. Haklarında ayrılık kararı verilmiş olan eşlerden biri diğerine karşı söz konusu suçu işleyebilir. Resmi nikah olmadan veya dini nikaha birlikte yaşayan çiftler birlikte yaşadıkları süre boyunca birbirlerine karşı bu suçu işleyemezler.
Stj. Av. Merve Çalışır
